Project SteenGoed

Aanleiding

Langs de rivier zijn veel zogenaamde hoogwatervrije terreinen te vinden. Deze buitendijks gelegen terreinen blijven grotendeels droog tijdens hoge waterstanden op de rivier. Vaak gaat het om voormalige steenfabrieksterreinen die in onbruik zijn geraakt en nu in meerdere gevallen verrommelen. Er zijn ook terreinen die nog volop in gebruik zijn als steenfabriek of voor andere economische activiteiten en terreinen die op een prachtige manier natuurontwikkeling ondersteunen. In Gelderland gaat het om in totaal 81 terreinen, die voor een deel nu of op termijn aan herinrichting toe zijn. Om in kaart te brengen welke functies en belanghebbenden dan gezamenlijk bepalen welke inrichting op welke plek wenselijk en geschikt is, is dit project opgezet.

Doel

Het doel van dit project was om beleidsmakers, eigenaren en beheerders rondom de Gelderse hoogwatervrije terreinen handvatten te bieden om afgewogen keuzes te maken omtrent (her)ontwikkeling van de hoogwatervrije terreinen op korte, middellange en lange termijn. Daarnaast onderzocht het project de toegevoegde waarde en beperkingen van verschillende beslistools in diverse fasen van strategievorming en planning. Hiermee werd duidelijk hoe dergelijke tools op effectieve wijze toegepast kunnen worden bij andere complexe besluitvormingstrajecten in het rivierbeheer. Ook testten we de toepasbaarheid van deze tools in het onderwijs en ontwikkelden deze verder.

Onderzoek

Het project SteenGoed kende vijf stappen.

• Het project begon met het opstellen van een gezamenlijke ambitie. In die visie werd rekening gehouden met hoogwaterveiligheid, natuurwaarde, cultuurhistorie en economie (inclusief recreatie).
• Hierna inventariseerden de partners de huidige situatie van de hoogwatervrije terreinen, legden dit vast in een database en bepaalden welke ontwikkelopgave er lag.
• Vervolgens werden er mogelijke strategieën bedacht om doelen te realiseren. Hiervoor werden in nauwe samenwerking met alle partners 3 tools ontwikkeld: een overzichtstool, een gidsmodel en een serious game
• In de vierde stap werd bepaald welke tools in welke fase en voor welk publiek geschikt zijn.
• Tot slot hebben alle partners aansluiting gezocht tussen beleid binnen de organisaties en de rol die hoogwatervrije terreinen zouden kunnen spelen. Daarbij zijn de producten en tools uit dit project gebruikt. De methoden worden doorontwikkeld voor gebruik in onderwijsmodulen.

Resultaten

Naast de reeds benoemde producten heeft het project ertoe geleid dat de hoogwatervrije terreinen beter op de kaart staan bij beleidsmakers van de provincie Gelderland. Zo worden een aantal terreinen expliciet meegenomen in 'Panorama Waal' wat op dit moment vanuit de provincie wordt opgesteld en is ook Staatsbosbeheer bezig prioriteiten te benoemen en daar kansen bij te zoeken. Rijkswaterstaat onderzoekt de mogelijkheden in het kader van Integraal Rivier Management, en voor de RCE geven de resultaten, ook omtrent spreiding en verhaalvorming meer houvast bij het zoeken naar verdere ontwikkelmogelijkheden voor de rijksmonumenten in deze sector. Voor de Branchevereniging van de baksteenindustrie zijn de resultaten minder direct bruikbaar, maar is hun deel van het verhaal, inclusief de vanuit de historie ontstane economische belangen die nu nog op een aantal plaatsen zeer succesvol voortgezet worden, goed meegenomen te worden in het totale beeld. 

Voor het onderwijs is dit een waardevol project geweest. Tijdens het project hebben veel studenten van verschillende opleidingen in de praktijk met werkveldpartners kunnen werken aan verschillende aspecten van ruimtelijk onderzoek voor projecten, stage of afstuderen. De bovengenoemde tools worden al gebruikt binnen de hbo-opleiding Land- en Watermanagement en Bos en Natuurbeheer van Hogeschool Van Hall Larenstein en de mbo-opleiding Waterbeheer van Helicon.

Samenwerkende partijen